Werkgebied

4.11 Archeologie

Het plangebied kent op basis van de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) gebieden met een lage, redelijk tot grote en zeer grote archeologische verwachtingswaarde.

In de gemeente Alblasserdam is de trefkans op dergelijke archeologische waarden als volgt9:

• 1. een hoge trefkans op archeologische waarden is toegekend aan de fossiele stroomgordels en de rivierduinen;
• 2. een middelhoge trefkans hebben de gebieden waar kleine riviersystemen en rivierduintoppen onder een deklaag liggen;
• 3. voor de overige gebieden geldt dat die meestal zeer venig zijn ontwikkeld.

Vooral binnen het plandeel Hoogendijk bevindt zich een relatief groot oppervlak van hoge verwachtingswaarde. Tevens is op de CHS een terrein van hoge archeologische waarde aangegeven.

Het plangebied is een gebied waar reeds in de prehistorie bewoning voorkwam, en waar de Romeinen al nederzettingen bouwden. Rond 1960, toen de toenmalige Nederlandse Staalkabelfabriek (tegenwoordig inrichting Nedstaal) ging uitbreiden, werd een aantal Romeinse nederzettingen gelokaliseerd. In 1973 trof men meerdere resten van nederzettingen aan ter plaatse van de waterzuiveringsinstallatie.

Deze resten zijn opgegraven door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB). Bij deze opgraving trof men - naast de vele aardewerkvondsten, munten en fibulae - een boomstamkano uit de Romeinse tijd aan.

In 2002 is een verkennend archeologisch onderzoek uitgevoerd voor het bedrijventerrein Hoogendijk10. Op basis van de boringen, de stratigrafie, de afwezigheid van Romeins vondstmateriaal en de aanwezigheid van 18e en 19e eeuws vondstmateriaal blijkt dat de locatie een lage archeologische verwachting heeft voor zover het de fases 1, 3 en 4 betreft. Wat fase 2 betreft is de bouw reeds te ver gevorderd om een goede conclusie van dit gebied te trekken. De bevindingen voor fases 1, 2, 3 en 4 bevestigen de middelhoge verwachtingswaarde op de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek niet. De archeologische waarde met betrekking tot de onderzoekslocatie fases 1, 2, 3 en 4 is laag.

In 2006 is nader archeologisch onderzoek verricht voor het bedrijventerrein Hoogendijk fase VI11. Tijdens het proefsleuvenonderzoek werden enkele geclusterde archeologische sporen aangetroffen. Deze bestaan uit concentraties van Romeins aardewerk, een vermoedelijke paalkuil en twee greppels, die vermoedelijk verband houden met een huisplaat uit de Romeinse tijd en kuilen met gefragmenteerd, deels verbrand bot, handgevormd aardwerk en houtskool, die ouder zijn dan de greppels. Het vondstmateriaal bestaat uit aardewerk, botmateriaal, metaal, glas, bouwmateriaal en natuursteen en is te dateren in de Romeinse tijd, het handgevormde aardwerk mogelijk in de late ijzertijd. Het onderzoek heeft geleid tot een archeologische opgraving.

In 2003 is een verkennend archeologisch onderzoek in de Vinkenwaard-Zuid 1e herziening uitgevoerd12. Het betreft de locatie Hornbach Bouwmarkt aan de Kelvinring 60. Uit dit onderzoek blijkt dat binnen het terrein geen archeologische resten aangetroffen zijn.

Polder het Nieuwland wordt op de provinciale kaart aangegeven als een gebied met hoge archeologische verwachtingen. Volgens de kaartrapportage Cultuur Historische Hoofdstructuur (CHS) regio Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (1999) wordt aan het betreffende gedeelte van Polder het Nieuwland de verwachting: complex met een redelijke kans op archeologische sporen toegekend. Op kaartbeeld is aangegeven dat in de gehele Polder het Nieuwland verstoring heeft plaatsgevonden. Deze verstoring bestond uit een integrale afgraving van de polder tot gemiddeld 1.90 – N.A.P.; hierna is de polder opgehoogd tot een gemiddelde hoogte van 4.00 m + N.A.P. Deze ophoging heeft plaatsgevonden met toestemming van de provincie. Het gedeelte dat is gelegen tussen de Polder het Nieuwland en de brug over de Noord (inrichting Nedstaal) krijgt een hoge waarde toegekend als nederzetting.

Eind jaren '90 is archeologisch onderzoek gedaan in Polder het Nieuwland. In het plangebied komen verschillende geregistreerde vindplaatsen voor. In het veen langs de Hoogendijk zijn op minstens drie plaatsen vondstconcentraties aangetroffen van vroegere woonerven (W1, W2, W3). Tussen W1 en W4 en in het noordelijk deel van de polder kwamen bij archeologisch onderzoek delen van een oude verkavelingsstructuur bloot te liggen. In het zuiden van de polder werden in de klei de restanten van woonheuvel W4 aangetroffen. Bij de laatste en tevens interessantste woonheuvel (W5) zijn ook enkele dijkrestanten gevonden.

De gevonden artefacten en sporen zijn beschreven, gecategoriseerd en veilig gesteld. Het uitgebreide onderzoek dat heeft plaatsgevonden rechtvaardigt de gedachte dat een verdere conservering en bescherming middels een omgevingsvergunningenstelsel niet nodig is. Dit standpunt wordt door de provincie onderschreven.

Het gangbare beleid van het Rijk en de provincie is dat in de gebieden met een middelhoge en hoge trefkans (verwachtingswaarde) een archeologisch vooronderzoek wordt uitgevoerd als verstoring van de bodem dreigt. Deze gebieden zijn op de plankaart aangeduid als archeologische onderzoeksgebieden. De regels geven de condities wanneer een onderzoek dient plaats te vinden.

Voor de gronden met een redelijke tot zeer hoge kans op archeologische verwachtingswaarde is een dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie' opgenomen, ter bescherming en veiligstelling van de mogelijke archeologische waarden.